DOĞAL TEHLİKELERDEN KAYNAKLANAN ÇEVRE SORUNLARI: DEPREMLER

    Deprem, doğal nedenlerle yerkabuğunda görülen ve çoğunlukla yeryüzünde önemli değişikliklere neden olan kısa süreli salınım ve titreşim hareketleridir. Depremler ani olarak meydana gelen ve engellenmesi mümkün olmayan bir doğal olaydır. 

    Depremlerin yeryüzüne olan etkisi iki önemli kavramla açıklanmaktadır. Bunlardan ilki depremin şiddeti, ikincisi ise depremin büyüklüğüdür. Depremin şiddeti, doğal çevredeki değişikliklere (heyelan, toprak kayması, yangınlar, yapı hasarları vb.) bakılarak saptanmaktadır. Bir diğer deyişle depremin şiddeti, depremin canlı ve cansız çevreye verdiği zararın boyutudur. Şiddeti saptamak için birçok ölçek kullanılır fakat en yaygın kullanılan 12 şiddet derecesinden oluşan "Mercalli Cetveli" dir. 

    Depremin büyüklüğü ise depremin odak noktasında (yer altında kırılmanın olduğu nokta) açığa çıkan enerjinin değeridir. Sismograflarla ölçülen bu değer için Richter ölçeği kullanılmaktadır. Bu iki kavramın özellikle karıştırılmaması depremlerin etkisini anlamamız açısından büyük önem taşımaktadır. 

    Depremlerin çevresel etkileri ise zaman zaman yıkıcı olmaktadır. Binalarda hasar ve çökmelere, gaz ve su borularında parçalanmaya, yangınlara ve patlamalara, sel olayına, salgın hastalıklara, toprak yapısını bozmaya,can ve mal kaybına sebep olabilmektedir. Özellikle dayanıksız yapılmış binaların enkazlarının daha sonra yok edilme düşüncesiyle toprağa gömülmesi çevreye büyük zarar vermekte ve insan sağlığını tehdit etmektedir. Doğal bir olay olan depremin afete dönüşmesini engellemek ise biz insanların elindedir. 

Depremden Korunmak İçin Neler Yapmalıyız? 

Deprem Öncesi Yapılması Gerekenler: 

● Yerleşim bölgelerinin özenle belirlenmelidir. Bu yerleşim bölgeleri kaygan ve ovalık yerler olmamalıdır. 

● Evler toprağın gevşek olmaya meyilli olduğu yerlerde kurulmamalıdır. 

● Yapılan yapılar depremin etkilerine karşın dayanıklı olacak şekilde inşa edilmelidir. Bu da yapı tekniğine ve inşaat yönetmeliğine uygun olarak gerçekleştirilecektir. 

● İmar planında konutlara ayrılmış alanlar haricinde kalan yerlere ev ve binalar yapılmamalıdır. Aynı zamanda karın ve çığın fazla olduğu yamaçlara da binaların yapılmamasına özen gösterilmelidir. 

● Tavana ve duvara asılan nesneler ( avize, klima vb.) bulundukları yere ağırlıklarını taşıyacak şekilde, duvar ve pencerelerden gerektiğince uzağa asılmalı ve kanca kullanılmalıdır. 

● İçerisinde ağır eşyaların yer aldığı dolap kapakları mekanik kilitler ile takılarak sıkıca kapalı kalmalıdır. Aynı zamanda tezgah üzerinde kayabilecek durumda olan beyaz eşyaların altına metal profil konularak bunların kayması önlenecektir. 

● Zehirli, patlayıcı ve yanıcı nitelikte bulunan maddeler düşmeyecek ve kırılmayacak bir konumda sabitlenerek depolanmalı ve üzerine fosforlu ve belirleyici etiketler konulmalıdır. 

● Rafların önüne elastik bant ya da tel eklenebilir, küçük nesneler ve şişeler birbirlerine çarpma ve devrilme ihtimallerine karşın kutuların içerisine yerleştirilmelidir. 

● Gaz kaçağı ve yangın çıkmasına karşı, gaz vanası ve elektrik sigortaları otomatik hale getirilmelidir. ● Deprem anında kullanılmak üzere binadan çıkış anında kullanılacak yollardaki tehlikeler kaldırılmalı. Bu yolların işaretlenmesinin ve çıkışı engelleyecek eşyaların yol üzerinden kaldırılması önem arz etmektedir. Geniş çıkış yolları oluşturulmalıdır.

● Dışa doğru açılacak şekilde kapıların kullanılmasına, acil çıkış kapılarının kilitli olmasına ve acil çıkışların aydınlık olmasına özen gösterilmelidir. 

● Karyolalar pencerenin ve üzerine devrilebilecek olan ağır dolapların yanında yer almamasına karyolanın üzerinde ağır eşya olan raf bulundurulmamasına özen gösterilmelidir. 

● Tüm bireylerin katılımı ile bireylerin günlük hayatta bulunabilecekleri mekanlarda ''Afete hazırlık planları '' yapılmalı ve deprem çantası hazırlanmalıdır. Bu planlar altı ayda bir gözden geçirilmeli ve ara ara bu plana göre tatbikatlar yapılmalıdır. 

● Bir afet ve acil durumda eve ulaşılamaması ihtimaline karşı aile bireyleri iletişimin nasıl sağlanacağı, alternatif buluşma yerleri ve bireylerin ulaşabileceği bölge dışı bağlantı kişisi belirlenmelidir. Bu yerin ev, iş yeri, okul içinde, dışında veya mahalle dışında olacak şekilde belirlenmesine özen gösterilmelidir. 

Deprem Anı ve Sonrasında Yapılması Gerekenler:

● Sarsıntı başlar başlamaz öncelikle olabildiğince sakin kalmalıyız. 

● Balkon ve merdivenlere, asansörlere yönelmemeli, pencere ve camlardan uzak durulmalıyız. 

● Daha önce belirlediğimiz "yaşam üçgeni" alanına ulaşmalı, "çök, kapan, tutun" hareketini yapmalı ve sarsıntının bitmesini beklemeliyiz. 

● Sarsıntı bittiğinde ise sakince bulunduğumuz konuttan çıkmalı ve deprem toplanma alanına giderek güvenli alana ulaşmalıyız.

Merve ÖZEL